Onderstaande column wordt je gratis aangeboden, door mij. Wil je alle columns lezen over het ongemakkelijke feest dat leven heet? Word lid van Club Lekker Bezig, begin met je proefmaand, daarna 6,75 per maand of maar 60 euro per jaar.
Ik schrijf dit stuk in precies 60 minuten. Over 60 minuten zet ik een punt, en wat ik op dat moment heb, wordt de blog. Ik houd me daaraan en doe het in de geest van het boek waarover ik je wil vertellen: Meditations for Mortals – Four Weeks To Embrace Your Limitations and Make Time for What Counts door Oliver Burkeman.
Misschien is de beste manier om het boek uit te leggen door je te vertellen over Oliver zelf en hoe hij vroeger een productiviteitsjunkie was. Oliver probeerde talloze productiviteitshacks om zo veel mogelijk uit zijn dagen te halen. Hij schreef erover in zijn vorige boek 4000 Weeks, en het moment dat alles veranderde was toen hij besefte: dit gaat nooit werken. Dit gaat nooit de ultieme rust opleveren waar ik het uiteindelijk voor doe! Het gevoel dat je alles onder controle hebt, ik ken dat gevoel eigenlijk wel, ik bedoel: de wens om dat gevoel ooit te hebben.
In Meditations for Mortals draait alles om die vraag: hoe ga je om met je tijd? Hoe haal je er het meeste uit, juist door diep te beseffen: er is heel weinig tijd. Je kunt nooit alles doen wat je wilt, en je kunt nooit voldoen aan alle verplichtingen die het leven je toewerpt en je hebt maar weinig te zeggen hoe de dingen uiteindelijk lopen. Sterker nog, je zult het grootste deel van wat je zou willen doen mislopen. Zo begint het boek: het is een verloren zaak. Oliver merkt humoristisch op dat hij ervan beschuldigd is een sfeerbederver te zijn op feestjes.
Het echte probleem waarmee moderne mensen worden geconfronteerd, is de stress van het ontkennen hiervan: proberen alles te doen, proberen iedereen tevreden te stellen, proberen alles perfect te doen, of uit angst dat dat niet lukt, dan maar helemaal niet beginnen. Het boek bestaat uit 28 kleine hoofdstukken, of vier weken, die elk ongeveer tien minuten duren om te lezen. De aanbeveling is om het daadwerkelijk in 28 dagen te lezen en de drang te weerstaan om het hele boek in één ochtend te verslinden. Schuldig! Herkenbaar! Ja, natuurlijk doe ik dit ook, of zou ik het kunnen doen. En vanuit die paniek duik ik weer eens op een karrevracht aan goede tips. En daarna op de volgende karrevracht aan goede tips. Waar Burkeman het ook al over had in het vorige boek is dat dit een van de manieren is waarop we onze beperkte tijd en ook onze beperking als mens in het algemeen proberen te ontlopen. Door steeds maar harder te willen, meer te doen, meer in de dag proberen te proppen, terwijl: de wedstrijd is al verloren, dat doorjakkeren is een gebed zonder einde.
Door te stoppen met steeds sneller te willen ga je ook voelen dat al die productiviteit misschien wel een manier is om bestaansrecht te voelen. Alsof je pas een goed mens bent als je wel echt wat gedaan hebt vandaag.
Ik zit hardop te denken, maar het boek gaat dus eigenlijk over hoe we verkrampt en vanuit een perfectionistische houden grip proberen te krijgen op het leven. We willen het beet pakken, we willen het gevoel hebben dat we alles onder controle hebben. Dit boek is daar een goed tegengif voor. Zo is er een hoofdstuk wat gaat over dat je je goede voornemens, je prachtige plan ‘dailyish’ gaat uitvoeren. Dat zorgt bij mij al voor lossere schouders. Want vanuit de zenuwachtigheid over de loop van het leven en de wens om het beet te pakken heb ik regelmatig ‘FANTASTISCHE PLANNEN’ en ‘GEWELIDGE VOORNEMENS’ gehad. Briesend en vol goede moed en zelfs een gevoel van onoverwinnelijkheid ging ik het allemaal regelen. (een kolderiek en gênant voorbeeld hiervan is dat ik midden in de coronacrisis, juli 2020 zónder enig plan, zonder idee op LinkedIN ging roepen dat ik 10.000 euro per maand ging verdienen. Ik riep de 10K Challenge uit en mensen mochten dat volgen. Ik ging het regelen! Tot dan toe had ik meestentijds nog niet eens 3000 euro per maand verdiend, maar ik ging het regelen.) Zes weken later stopte ik het plan, het enige wat er was gelukt is dat er snel 50 mensen waren die gok ik net zo wanhopig waren, die mijn plan wilde volgen. Die zochten ook hoop.)
Misschien gaat het boek Meditations for Mortals ook wel over de vraag dus hoeveel invloed je nu eigenlijk hebt. Ik heb daar altijd een romantisch beeld van gehad en ik ben niet de enige. LinkedIn zit vol met mensen die succes beloven en gouden tips die gegarandeert zorgen voor succes. In één van de hoofdstukjes komt het mooie beeld naar voren van de Kajak en de Superjacht, waarbij Burkeman zegt dat ons leven veel meer is dat van een Kajak, terwijl we soms dromen van het zijn van de Superjacht: kalm en beheerst varen we over de zee, niks aan de hand, alles onder controle. In werkelijkheid zitten we in de kajak: ‘it’s a thrilling situation, but also an intensely vulnerable one: you’re at the mercy of the current, and al you can really do is to stay alert, steering as best you can, reacting as wisely and gracefully as possible to whatever arises from moment to moment.’
Voor mij zijn dit prachtige, maar ook wel pittige hoofdstukjes. Steeds meer ben ik aan het realiseren dat we als mensen misschien niet zoveel invloed en macht hebben als we zouden willen en waarvan we ook denken dat het zou moeten. Dit is ook bevrijdend, want als je steeds denkt dat je dit wel hebt, dan is het tegenvallende resultaat dus ook debet aan jou. Dat ik in de voorbije jaren heel wat plannetjes had om meer klanten te krijgen die mislukten dat heb ik vaak erg persoonlijk genomen. Terwijl: welke controle heb je nu echt?
Het boek bestaat niet, zoals sommige lezers wellicht hard zullen hopen, uit een sloot aan concrete tips om productiever te zijn. Want die koortsachtige wens is dus het probleem.
Toch zijn er twee concrete tips: maak een done lijst aan. Schrijf op wat je wél gedaan hebt vandaag. Dit hoofdstukje is speciaal voor de ‘insecure overachiever’. De mens die hard werkt, maar eigenlijk nooit het gevoel heeft dat het goed genoeg is. Mag ik hier even gaan staan en zeggen: dat herken ik. Verdomme. Door op te schrijven wat je allemaal gedaan hebt zie ik vaak dat ik inderdaad om een uur of één in de middag al heel veel dingen gedaan heb. Ik was namelijk tussendoor ook zo slim om nog even vier mensen een korte reminder te sturen op een eerdere mail. Allemaal dingen waardoor ik veel meer voel: Gozer, kalm, je doet echt wat je kan en vaak wel iets meer dan dat.
Een andere concrete tip is dat je zo’n drie tot vier uur aan je grote project werkt. Dat echte geconcentreerde werk, elke dag zo’n vier uur daaraan werken en dus: ook niet meer. Anders beland je weer in die valkuil van nooit goed genoeg.
Wat ik ook grappig herkenbaar vond is wat Burkeman afgelopen zondag in een Masterclass vertelde, een Masterclass naar aanleiding van dit boek: ga geen notities maken aan het einde van het boek, vertrouw er op dat je onthoudt wat voor jou relevant is.
Ook toen voelde ik me betrapt, want ik was al bijna weer van plan om inderdaad met rode oortjes alles ‘vast te pakken’. En dat is juist het probleem vertelt ex-productiviteitsjunk Burkeman: we willen het controleren, we willen bovenop de dingen zitten en dat werkt niet en de dingen gaan toch wel zoals ze gaan. Over dit nieuwe inzicht ben ik nog in de war eerlijk gezegd en ook wat onzeker: ik heb wat dromen. Gelukkig maar. En eerder dacht ik dat wilskracht alles zou regelen. Als je maar echt wil. Het is natuurlijk goed dat ik inmiddels weet dat het heus niet zo werkt, ik voorkom onnodige stress. Maar je verhouden naar de werkelijkheid, namelijk dat de dingen behoorlijk onzeker zijn, dat is ook pittig.
En toch is het niet anders en het gaat er om dat je dus ‘een beetje slim en wijs blijft sturen moment per moment’. Een quote die mij raakte in deze was ‘We’ll cross that bridge when we come to it.’
Hoeveel vinden we onszelf terug bij bruggen die er nog helemaal niet zijn. Burkeman is een realist als hij schrijft: ‘It’s always the case that absolutely anything, or at least anything consistent with the laws of physics, could happen at any moment.’ Burkeman vertel over zijn vrouw die vertelde dat als haar iets vernietigends zou overkomen dat niet voorafgegaan zou worden door een spannend muziekje. Het gebeurt gewoon.
Is dit sinister? Is dit deprimerend? Voor mij heeft het iets rustgevends. Ja, het is jammer, jammer dat we niet alle controle hebben, veel en veel minder dan we misschien dachten, dan ik dacht. Vanaf daar kun je ook gewoon aan het werk gaan. Weten dat het nooit perfect zal zijn.
Ik heb nog vier minuten dus ik moet nu driftig keuzes maken wat ik nog wel zeggen, maar keuzes maken moeten we altijd. Het boek gaat over het op een niet perfecte manier de ene voet voor de ander zetten. Om je over te geven aan het feit dat duizenden dingen nooit waar gemaakt kunnen worden, dat je moet kiezen.
Het boek gaat ook over een sluwe manier waarop we ontkennen dat het leven kort is, heel kort, namelijk door ergens het gevoel te houden dat het échte leven nog niet echt begonnen is. Door te doen alsof alles wat nu is, eigenlijk een soort prelude is op het ECHTE leven. Oh my focking flying lord: dat ken ik zo goed!!! Het echte leven is er als ik een financiële buffer heb van een maand of vier. Het echte leven is er als mijn verkering wat vaker bij mij is. Of, ik bedoel: als er verkering is. Maar nee, dat is natuurlijk onzin: nu, kijk om je heen: met alle onaffe projecten, met alles wat nog niet gelukt is, met je werkkamer een rommeltje en het schuurtje niet opgeruimd. Met een ruzie, een huwelijk dat gestrand is. Dit is het. Met alles wat onaf is. Dit is het, ik hoef niet meer te jakkeren naar een utopische toekomst. Ik kan zorgen dat het nu goed is of, wtf, LEUK. Dat het nu leuk is en fijn.
In de laatste minuut van dit vreselijk imperfecte, maar vooral heel leuk uur, schrijf ik een quote die ik las via Oliver op Twitter. Een quote die troost geeft wat mij betreft:
‘We don’t know enough to be pessimistic.’
Dus laat die brug maar komen.
Tot slot heb ik Oliver nog een vraag gesteld via de mail. We eerder al contact en hij reageert altijd bijzonder snel en genereus:
Oliver, hoe blijf je optimistisch als je steeds meer beseft dat je in een kajak zit, zonder veel controle over hoe dingen uitpakken?
Oliver:
‘Ik denk dat als je deze gedachte echt in je opneemt —wat natuurlijk deel van mijn doel is in het boek— je in een mindset terechtkomt die niet pessimistisch is, maar energiek en realistisch en verfrissend. (Het is vergelijkbaar met wat anderen ’tragisch optimisme’ hebben genoemd.) Het is een beetje eng om ons gebrek aan controle te erkennen, dat geef ik toe. Maar het is niet ondraaglijk of deprimerend. Het is de realiteit waarin we ons daadwerkelijk bevinden, en er is iets wonderbaarlijks, misschien zelfs heiligs, aan het begrijpen daarvan, de mouwen opstropen en betrokken raken bij het leven.’
Wil je Meditations For Mortals lezen? Hier de link naar Libris boekhandels. Ik ben geen affiliate van deze linkjes.
Ook een aanrader is zijn vorige boek: 4000 weeks over deze korte tijd op aarde.
Lees ook: Mijn Favoriete LinkedIN-ergernissen, over de rare date op scheveningen en meer over het ongemakkelijke feest dat leven heet.
Start nu je gratis proefmaand op Club Lekker Bezig.
No comment yet, add your voice below!